Erik Budama, Erik prunus domestica Latince adıyla bilinen gülgiller familyasına ait bir meyve türü olarak bilinmektedir. Prunus domestica meyveleri daha fazla Kafkasya ve Hazar Deniz'i etrafında dünyaya yayıldığı bilinir. Erik, Romalıların Doğu'ya yaptıkları seferlerle Avrupa ülkelerine ve oradan da Amerika'ya erik ağacını götürmüşlerdir.
Kültür çeşitlerini oluşturan erik ağacı doğu erik türlerinin ithaliyle bu ülkelerdeki yerli yabani erikler arasında çok sayıda melezler yapılmıştır ve erik çeşitlerinin sayısı daha da artış göstermiştir. Erik çeşitleri genel olarak pratikte olgunluk zamanlarına göre erkenci, orta mevsim ve geçci, kullanılma şekline göre de sofralık, kurutmalık ve mutfaklık olarak ayrılmaktadır. Bu ayırma da hiç şüphesiz birçok amaçlar için kullanıma elverişli olanlar daha çok önem kazanmıştır. Erik yetiştiriciliği kaliteli ve bol ürün alabilmek amacıyla toprak işlenmesi, sulanması, gübrelenmesi gibi tedbirlerin yanı sıra her yıl
erik budama işleminin de yapılması zorunludur.
Budama işlemi yapılmayan erik ağaçlarında;
- Taç düzensiz gelişmektedir,
- Fazla verim nedeniyle dallar kırılmaktadır,
- Küçük ve kalitesiz erik meydana gelir,
- Sık dallanma sonucunda iç kısımdaki dallar ışık alamaz hale gelir,
- Kısa zaman içerisinde verimde azalma olur
- Erik ağacında periyodisite yani ürün bir yıl var ve bir yıl yok şeklinde olur.
Bu nedenlerden dolayı
erik budama işlemi meyvecilikte karlılık oranını artırmak amacıyla yapılması gereken en önemli bakım tedbiridir.
Erik ağaçlarında budama işlemi, dal kesme yapılması, dal eğme işlemi, dal seyreltme işlemi, uç alma ve dalların açı genişletme işlemi ya da açı daraltılması gibi işlemlere erik budama adı verilmektedir. Bu işlemler genel olarak şu amaçlardan dolayı yapılır. Fidan dikim sırasında kök ve gövde arasındaki dengeyi sağlama için, ağaçlara istenilen şeklin verilmesi için, şekli oluşturulan ve verime gelen ağaçlarda verilmiş şekli koruması için, ağaçlarda meyve verimiyle sürgün oluşumunu dengelemek için, dal çıkarmayla meyve seyreltmesi yapmak amacıyla, periyodisitenin etkisini azaltmak için, iyi bir taçlandırma yapılarak ağaç tacının iç kısımlarının da ışıklanma ve havalanmanın iyi olmasını sağlayarak bu kısımlardan da iyi meyve almak için, dal kırılmasını ve dal sarkmasını azaltma için erik budama işlemi yapılmaktadır.
Erik Budama Ne Zaman Yapılır?
Erik ağaçlarında budama işlemi, genel olarak kış dinlenme döneminde havaların çok soğuk olmadığı zamanlarda yapılmaktadır. Ege ve Akdeniz Bölgeleri gibi kışın çok soğuk geçmediği yerlerde budama işlemi sonbaharda, ağaçlar yapraklarını döktükten itibaren yapılmaktadır. Kış sonuna doğru ağaçlar uyanıncaya kadar erik ağacı budama işlemi devam eder. Erik ağaçlarında budama işlemi, ağaçların kaliteli çiçek açmasını ve kaliteli meyve vermesini etkilemektedir. Genç erik ağaçları, taçsız olarak düz bir fidan halinde dikilmektedir. İlk yıllarda, gövdeden çıkan yan dallara karışılmaz. Sadece, kök boğazından çıkan sürgünler temizlenmektedir. Erik ağaçları kısa boyları ve kısa dallı olması erken ve bol meyve verimini etkilemektedir. Erik ağacında gençleştirme budaması yapılması erik ağaçlarında yeniden kuvvetle sürgünler meydana getirerek yeni taç teşkil oluşturması için yapılmaktadır. Bu şekilde erik ağacında verim yeniden arttırılacağı gibi ağaçta oluşan meyvelerin kalitesi de yükseltilmiş olacaktır. İhtiyarlamış ve ölmeye yüz tutmuş olan erik ağaçlarında gençleştirme budaması gerçekleşmez. Gençleştirme budamasında erik ağacı budamaya karşı dayanıklılığı da göz önünde bulundurulmaktadır. Gençleştirme budaması ilk olarak kurumuş olan dallarda, sıklaşmış ve birbirine binmiş dallarda uygulanır. Geri kalan dallara ise kısaltma budaması yapılmaktadır. Bu şekilde erik ağacının tacı küçültülmüş ve yeniden kuvvetli sürgünlerin oluşumu sağlanmış olur. Bazı erik ağaçlarında, budama yapılması sonucu olarak, çift katlı bir taç oluşmaktadır.
